مدیریت سایت قطعات مکانیکی الکتروموتورها را، پوسته استاتور و هسته روتور تشکیل می‌دهد. روتور قسمت گردان الکتروموتور در داخل استاتور گردش می‌کند. بنابراین به مجموعه قطعاتی نیاز است تا ارتباط بین روتور و استاتور را ازنظر مکانیکی برقرار سازد. این وظیفه به عهده بلبرینگ ها، بوش‌ها و یاتاقان‌ها هست. بلبرینگ‌ها و بوش‌ها علاوه بر برقراری ارتباط بین روتور و استاتور وظیفه مهم دیگری ایفا می‌کنند؛ این وظیفه کاهش قابل‌ملاحظه اصطکاک در یاتاقان‌ها هست.
بلبرینگ
بلبرینگ‌ها قطعاتی از الکتروموتورها هستند که بین محور روتور و یاتاقان استاتور قرار می‌گیرند. هر بلبرینگ از دوطوقه تشکیل می‌شود. یکی از طوقه‌ها ثابت است که در سمت یاتاقان به قسمت ساکن الکتروموتور جفت می‌شود و طوقه دوم متحرک است که روی محور روتور قرار می‌گیرد و همراه آن گردش می‌کند.
برای کاهش اصطکاک، در بین دوطوقه گلوله‌های کوچکی (ساچمه) قرار دارد، این گلوله‌ها ضمن حفظ فاصله بین طوقه سطح تماس آنها را نیز به حداقل می‌رسانند.
هر چه سطح تماس بین دوطوقه کمتر باشد اصطکاک نیز کمتر شده و راندمان الکتروموتور افزایش می‌یابد. کاهش سطح تماس محدودیت دارد و اگر بیش‌ازحد کاهش یابد، گلوله‌ها فشار وارده از طرف محور را تحمل نمی‌کنند و خرد می‌شوند.
طراحان بلبرینگ‌ها در صنعت، بین فشار محور و کاهش اصطکاک، یک حالت بهینه انتخاب می‌کنند و بر اساس آن بلبرینگ‌ها را می‌سازند. بدین علت بلبرینگ‌ها در انواع مختلف ساخته می‌شوند.
هر چه فشار محور کمتر باشد بلبرینگ‌ها در حجم کمتر و با تعداد ساچمه‌های کمتری ساخته می‌شوند. در موتورهای بزرگ و پرقدرت ساچمه‌ها تحمل فشار زیاد را ندارند، لذا در بین طوقه‌ها از غلطک های کوچک یا رول استفاده می‌شود که به آن رولبرینگ می‌گویند.
بلبرینگ‌ها از طریق ساچمه‌ها یا طوقه‌ها آسیب می‌پذیرند. فشار بیش‌ازحد بر روی ساچمه‌ها باعث می‌شود ساچمه‌ها خرد شوند که این خرد شدن دو اثر نامطلوب در گردش طوقه‌ها به‌جا می‌گذارد.
یکی اینکه طوقه‌ها روی همدیگر روان گردش نمی‌کنند و دیگر اینکه به هنگام گردش طوقه‌ها سروصدا ایجاد نمی‌شود. قابل‌ذکر است که سروصدای بین طوقه‌ها از خشک بودن فضای بین ساچمه‌ها و طوقه‌ها نیز به وجود می‌آید که این مورد را با روغن‌کاری می‌توان برطرف نمود.
برای تشخیص شکستگی ساچمه‌ها، پس از روغن‌کاری یکی از طوقه‌ها را با یکدست نگه می‌داریم و طوقه دیگر را با دست دیگر به گردش درمی‌آوریم. اگر گردش با سروصدا همراه باشد علامت آن است که ساچمه‌ها خردشده‌اند و بلبرینگ خراب است و باید با یک بلبرینگ سالم مشابه تعویض شود.
فشار زیاد بر طوقه‌ها باعث می‌شود بلبرینگ‌ها حالت تقارن خود را از دست بدهند که در این حالت محور روتور متعادل کار نمی‌کند (به‌اصطلاح لنگ میزند) و یا روتور قفل کرده و به گردش در‌نمی‌آید (گیرپاچ می‌کند)؛ در این مورد باید بلبرینگ را با یک بلبرینگ سالم تعویض کرد.
بوش و کاسه‌نمد
در مواردی که بار موتور سبک است و محیط کار از رطوبت نسبی برخوردار است به‌جای بلبرینگ از یاتاقان‌های استوانه‌ای که بوش نام دارند، استفاده می‌شود. بوش‌ها را از مخلوط گرافیت و مس می‌سازند.
یک بوش خوب باید دو خاصیت اساسی زیر را داشته باشد:
1- درجه سختی آن با درجه سختی محور روتور یکسان یا کمی از درجه سختی آن پائین تر باشد تا محور روتور به هنگام گردش در درون بوش‌ها، خردگی پیدا نکند.
2- خاصیت اسفنجی داشته باشد به‌گونه‌ای که اگر آن را در کف دست قرار دهیم و داخل آن را با روغن‌موتور پرکنیم و با کف دست دیگر به قسمت بالای آن فشار بیاوریم روغن از لابه‌لای درزهای آن به بیرون نشت کند.
برای بوش‌ها داشتن سطح تماس بیشتر با محور روتور نسبت به بلبرینگ‌ها، لازم است به‌طور دائم روغن‌کاری شوند. بدین علت بوش‌ها را در محفظه‌هایی قرار می‌دهند که به طریقی با روغن در تماس باشند.
در این محفظه‌ها روغن از طریق فتیله یا الیاف پارچه یا نمد که قدرت جذب روغن بیشتری دارد، به بوش‌ها رسانده می‌شود. به این مجموعه که محور روتور، بوش‌ها، روغن‌موتور و الیاف پارچه یا نمد را دربرمی گیرد کاسه‌نمد گفته می‌شود.
تماس محور روتور با بوش‌ها موجب می‌شود بوش‌ها ساییده شوند و فاصله هوایی بین آنها و محور زیاد گردد. این افزایش فاصله، تقارن روتور را درون استاتور به هم میزند و راه‌اندازی و کار الکتروموتور را با مشکل روبرو می‌سازد.
بنابراین لازم است در سرویس‌های متداول فاصله هوایی بین محور و بوش‌ها کنترل شود. این فاصله معمولاً 39/0 میلی‌متر هست و اگر بیش از این شد لازم است بوش‌ها عوض شوند.
پیچ – مهره – واشر
برای برقراری ارتباط بین مجموعه قطعات موتور از پیچ و مهره استفاده می‌شود. این ارتباط موقت است لذا هرگاه سرویس یا تعمیری لازم باشد با باز کردن پیچ و مهره‌ها، قطعات را از هم جدا کرده و پس از سرویس یا تعمیر مجدداً آنها را می‌بندند.
پیچ و مهره‌ها بر اساس علائم مشخص‌کننده و در جداول خاص معرفی می‌شوند. این معرفی به دو صورت میلی‌متری یا اینچی و با دنده‌های ریز یا درشت و برحسب قطر پیچ صورت می‌گیرد.
برای جلوگیری از شل شدن اتصال پیچ و مهره ها یا آب بندی محل اتصال یا تنظیم قطعات بین یاتاقان ها ، از واشر های فنری و پلاستیکی استفاده می شود.
در الکتروموتور ها برای اتصال درپوش ها به پوسته موتور بیشتر از پیچ های بلند استفاده می شود. معمولا هر دو سر پیچ رزوه دار است و هر دو سر با مهره بسیته می شود .
این انتخاب بیشتر بخاطر تنظیم موقعیت روتور و قالپاق ها از هر دو طرف موتور می باشد.
کلید گریز از مرکز
کلید های گریز از مرکز که معمولا در الکتروموتور تک فاز به کار گرفته می شوند براساس دور محور موتور کار می کنند و در طبقه بندی کلید ها جزء کلید های تابع دور می باشند . این کلید ها قادرند در دور معین، ارتباط الکتریکی کلیدی را قطع و یا برقرار کنند.
محرک مکانیکی کلید گریز از مرکز ، از چند بازو تشکیل شده است که این بازو ها در حالت معمولی ، توسط فنرهایی در حالت جمع شده می باشند و زمانی که دور محور زیاد می شود ، با توجه به خاصیت نیروی گریز از مرکز ، نیروی بازوی محرک بر نیروی فنر ها غلبه کرده و بازو ها باز می شوند و حلقه کشویی ( لغزنده ) را که روی محور قرار دارد به به داخل می راند ؛ این حلقه به هنگام جا به جایی می تواند کنتاکت هایی را وصل یا قطع نماید.
با حرکت حلقه های لغزنده بازو های کلید الکتریکی به صورت عقب رانده می شوند و کلید تغییر حالت می دهد . مثلا در کلید تبدیل الکترو موتور کولری ، با رانده شدن بازو ها به عقب ارتباط بازو های 1 و 2 از کنتاکت A و B قطع و ارتباط بازوی 1 با کنتاکت C برقرار می شود .
کار عملی
هدف : تعویض قطعات مکانیکی الکتروموتور
نکات ایمنی: لباس کار ، کفش ایمنی و دستکش بپوشید ، محیط کار را خلوت کنید و ابزار مزاحم را نیز از محیط کار دور کنید.
ابزار و وسایل مورد نیاز :
- سنبه نشان
- چکش فلزی و پلاستیکی از هر کدام یک عدد
- الکترو موتور تک فاز یک دستگاه
- الکتروموتور سه فاز ، یک دستگاه
- پولی کش
- بوش کش
مراحل کار:
- یک الکترو موتور سه فاز را در اختیار بگیرید.
- محور روتور را با دست به طرف بالا و پائین حرکت دهید و از میزان مجاز حرکت محور اطمینان حاصل کنید. در مورد موتور هایی که یاتاقان های آنها بوشی است ، میزان جا به جایی 39/0 میلی متر مجاز است.
- قطعات موتور را پیاده کنید.
- روتور را در اختیار بگیرید و از طریق بلبرینگ کش یا بوش کش ، بلبرینگ و بوش آن را از محور جدا کنید.
برای درآوردن بوش ها و یاتاقان های استوانه ای از ابزار زیر استفاده می شود . این ابزار دو فک قابل تنظیم دارد که در داخل بوش محکم می شود و با چرخیدن دستگیره پیچ ، بوش به بیرون یاتاقان هدایت می شود.
برای خارج کردن بلبرینگ ها از داخل یاتاقان ها از بلبرینگ کش استفاده می شود . فک های این ابزار با طوقه بلبرینگ درگیر می شود و با پیچیدن پیچ بلبرینگ ، پایه پیچ در محور قسمت گردان قرار می گیرد و فک ها بلبرینگ را به خارج از محور هدایت می کنند.
در سایت تکنو سعدی انواع الکتروموتور ایرانی ، الکتروموتور چینی و الکتروموتور خارجی ، الکتروموتور ضد انفجار ، الکتروموتور کولری ، الکتروموتور ترمز دار ، الکتروموتور کامپکت و سایر الکتروموتورها به فروش می‌رسد.
برندهای مختلف انواع الکتروموتور نظیر الکتروموتور زیمنس ، الکتروموتور ومات ، الکتروموتور WEG ، الکتروموتور گاماک ، الکتروموتور ABB ، الکتروموتور ولت ، الکتروموتور مارلی ، الکتروموتور ایلماز ، الکتروموتور VEM ، الکتروموتور موتوواریو ، الکتروموتور هویر ، الکتروموتور CEMP ، الکتروموتور وات ، الکتروموتور ماراتن و سایر برندها به فروش می‌رسد. خواهشمندیم نظرات ارزشمند خودتان را در مورد این مقاله در زیر درج نمایید.